Αμφίβια-Ερπετά

Η περιοχή της οροσειράς Ροδόπης με τα πλούσια νερά και τις εκτεταμένες μεσαίες υψομετρικές ζώνες ευνοεί την ανάπτυξη μεγάλης ποικιλίας ειδών αμφιβίων και ερπετών.

Στο Εθνικό Πάρκο Οροσειράς Ροδόπης εντοπίζονται πολλά είδη αμφιβίων, ουροδηλή και άνουρα. Αυτό οφείλεται στην έντονη παρουσία του υδάτινου στοιχείου και την μικρή ένταση των ανθρώπινων δραστηριοτήτων.

Τα σημαντικότερα ενδιαιτήματα για τα αμφίβια στην περιοχή είναι τα λιβάδια χωρίς μεγάλη κλίση που διαρρέονται από ποταμούς. Οι νερόλακκοι και οι διαπλατύνσεις των ποταμών και των ρυακιών αποτελούν τα σημαντικότερα σημεία αναπαραγωγής για τα περισσότερα είδη από αυτά.

Εντός της περιοχής του Εθνικού Πάρκου Οροσειράς Ροδόπης έχουν καταγραφεί 14 είδη αμφιβίων, δύο (2) εκ των οποίων, η μπομπίνα (Bombina variegata) και ο βαλκανικός χτενοτρίτωνας (Triturus ivanbureschi) περιλαμβάνονται στο Παράρτημα ΙΙ της Οδηγίας 92/43/ΕΟΚ. Το αφθονότερο είδος στην περιοχή είναι ο βουνοβάτραχος (Rana temporaria), ενώ το είδος με την πιο ευρεία εξάπλωση είναι η σαλαμάνδρα (Salamandra salamandra). Ενδιαφέρον παρουσιάζει, επίσης, ο αλπικός τρίτωνας (Ichthyosaura alpestris) που έχει καταγραφεί σε ελάχιστα σημεία εντός του ΕΠΟΡ.

Παράλληλα, η περιοχή του Εθνικού Πάρκου διαθέτει μια πλούσια και εξαιρετικά ενδιαφέρουσα ερπετοπανίδα. Στο γεγονός αυτό συντείνουν τόσο η εδαφική ποικιλομορφία της περιοχής όσο και το μωσαϊκό βλάστησης που επικρατεί σε αυτή.

Από τα ερπετά, ενδιαφέρον έχει η παρουσία των βορειοευρωπαϊκών ειδών, της αμμόσαυρας (Lacerta agilis) και της αλπικής οχιάς (Vipera berus) τα οποία βρίσκονται στα νοτιότερα όρια της εξάπλωσης τους στην Ευρώπη. Αξιοσημείωτη είναι επίσης η πρώτη καταγραφή για την Ελλάδα εντός του Εθνικού Πάρκου, της ζωοτόκου σαύρας (Zootoca vivipara) που μέχρι πρότινως το νοτιότερο σημείο εξάπλωσης της εντοπίζοταν στην Βουλγαρία.

Άλλα σημαντικά είδη ερπετών εντός του ΕΠΟΡ είναι τα τέσσερα είδη χελώνας,  οι δύο νεροχελώνες, βαλτοχελώνα (Emys orbicularis) και ποταμοχελώνα (Mauremys rivulata) και οι δύο χερσαίες χελώνες, η μεσογειακή χελώνα (Testudo hermanni) και η ελληνική χελώνα (Testudo graeca) τα οποία περιλαμβάνονται στο Παράρτημα ΙΙ και IV της Οδηγίας 92/43/ΕΟΚ. Επίσης στο ΕΠΟΡ μπορεί να συναντήσει κανείς πολλά είδη φιδιών, όπως ο λαφιάτης (Elaphe quatuorlineata), το σπιτόφιδο (Zamenis situla), κα.

 

Ακολουθεί ενδεικτικός πίνακας ειδών αμφιβίων και ερπετών που απαντώνται στο ΕΠΟΡ:

Πίνακας των αμφίβιων ειδών του ΕΠΟΡ και καθεστώς προστασίας

 

Α/Α

ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΟΝΟΜΑΣΙΑ

ΚΟΙΝΗ ΟΝΟΜΑΣΙΑ

ΚΟΚΚΙΝΟ ΒΙΒΛΙΟ

IUCN Red List

ΟΔΗΓΙΑ 92/43/ΕΟΚ

ΣΥΜΒΑΣΗ ΒΕΡΝΗΣ

ΠΔ 67/81

 

Ουροδηλή (CAUDATA)

 

Salamandridae

1

Lissotriton graecus Wolterstorff

Ελληνικός Κοινός Τρίτωνας

NE

LC

 

ΙΙΙ

    +

2

Lissotriton schmidtleri Raxworthy Ανατολικός Κοινός Τρίτωνας        NE     LC          ΙΙΙ     +

3

Salamandra salamandra L.

Σαλαμάνδρα

NE

LC

 

ΙΙΙ

+

4

Ichthyosaura alpestris Laurenti

Αλπικός τρίτωνας

VU/EN

LC

 

ΙΙΙ

+

5

Triturus ivanbureschi Arntzen & Wielstra

Βαλκανικός Χτενοτρίτωνας

NT

LC

II, IV

II

 
 

Άνουρα (ANURA)

 

Bufonidae

6

Bufo bufo L.

Χωματόφρυνος

LC

LC

 

III

+

7

Bufotes viridis Laurenti

Πράσινος φρύνος, Ζάμπα

LC

LC

IV

II

+

Bombinatoridae (Discoglossidae)

8

Bombina variegata L.

Μπομπίνα

LC

LC

II, IV

II

 

Hylidae

9

Hyla arborea L.

Δενδροβάτραχος

LC

LC

IV

II

+

Ranidae

10

Pelophylax ridibundus Pallas

Λιμνοβάτραχος, Μπάκακας

LC

LC

V

III

 

11

Pelophylax kurtmuelleri Gayda

Ελληνικός Βαλτοβάτραχος

LC

LC

     

12

Rana dalmatina Bonaparte

Ευκίνητος βάτραχος, Πηδοβάτραχος,
Σβελτοβάτραχος

NE

LC

IV

II

+

13

Rana graeca Boulenger

Ελληνικός βάτραχος, Γραικοβάτραχος

NE

LC

IV

III

+

14

Rana temporaria L.

Βουνοβάτραχος

VU

LC

V

III

 
 

Πίνακας των ειδών ερπετοπανίδας του ΕΠΟΡ και καθεστώς προστασίας

 

Α/Α

ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΟΝΟΜΑΣΙΑ

ΚΟΙΝΗ ΟΝΟΜΑΣΙΑ

ΚΟΚΚΙΝΟ ΒΙΒΛΙΟ

IUCN Red List

ΟΔΗΓΙΑ 92/43/ΕΟΚ

ΣΥΜΒΑΣΗ ΒΕΡΝΗΣ

ΠΔ 67/81

 

Χελώνες (TESTUDINATA)

 

Emydidae

1

Emys orbicularis L.

Βαλτοχελώνα

NT

NT

II, ΙV

II

+

Geoemydidae

2

Mauremys rivulata Valenciennes

Ποταμοχελώνα

LC

LC

II, IV

II

+

Testudinidae

3

Testudo graeca L.

Ελληνική χελώνα

LC

VU

II, IV

II

+

4

Testudo hermanni Gmelin

Μεσογειακή χελώνα

VU

NT

II, IV

II

+

 

Σαύρες (SAURIA)

 

Anguidae

5

Anguis fragilis L.

Κονάκι

LC

    LC  

III

+

6

Pseudopus apodus Pallas

Τυφλίτης

LC

LC

IV

II

 

Lacertidae

7

Lacerta agilis L.

Αμμόσαυρα

LC

LC

IV

II

 

8

Lacerta viridis Laurenti

Σμαραγδόσαυρα

LC

LC

IV

II

+

9

Podarcis erhardii Bedriaga

Σιλιβούτι

LC

LC

IV

II

+

10

Podarcis muralis Laurenti

Τοιχόσαυρα

LC

LC

IV

II

+

11

Podarcis tauricus Pallas

Γουστέρα του Ταύρου

LC

LC

IV

II

+

12

Zootoca vivipara Lichtenstein
Ζωοτόκος σαύρα       LC      

Scincidae

13

Ablepharus kitaibelii Bibron & Bory de Saint-Vincent

Αβλέφαρος

LC

LC

IV

II

 
 

Φίδια (OPHIDIA)

 

Colubridae

14

Coronella austriaca Laurenti

Στεφανοφόρος

LC

LC

IV

II

+

15

Dolichophis caspius Gmelin

Αλογόφιδο

LC

LC

IV

II

 

16

Elaphe quatuorlineata LacéŽpède

Λαφιάτης

LC

NT

II, IV

II

+

17

Zamenis longissimus Laurenti

Γιατρόφιδο

LC

LC

IV

II

+

18

Zamenis situla L.

Σπιτόφιδο

LC

LC

II, IV

II

+

19

Platyceps najadum Eichwald

Σαΐτα

LC

LC

IV

II

+

20

Telescopus fallax Fleischmann

Αγιόφιδο

LC

LC

IV

II

+
Psammophiidae

21

Malpolon insignitus Geoffroy Saint-Hilaire

Σαπίτης

LC

LC

 

III

+

Natricidae

22

Natrix natrix L.

Νερόφιδο

LC

LC

 

III

+

23

Natrix tessellata Laurenti

Λιμνόφιδο

LC

LC IV II +

Typhlopidae

24

Xerotyphlops vermicularis Merrem

Τυφλίνος, Ανήλιαστος

LC

LC

 

III

 

Viperidae

25

Vipera ammodytes L.

Οχιά

LC

LC

IV

II

 

26

Vipera berus L.

Αλπική Οχιά, Αστρίτης

LC

LC

 

III

 
 

ΠΗΓΕΣ:

  • NATURA 2000
  • (2009). Κόκκινο Βιβλίο των Απειλούμενων Ζώων της Ελλάδας
  • Hellenic Ministry for the Environment Physical Planning & Public Works (H.M.E.P.P.P.W.), (2002). Special Environmental Study (S.E.S.) of the Rodopi Mountain-Range. [The file folder and content of the S.E.S. is based on the compilation and evaluation of the studies Tsiaoussi et. al. 1996 (Specific Management Plan for the site Periochi Elatia (GR1140003). Greek Biotope-Wetland Centre), Christoforidou et. al. 1998 (Special Environmental Study of Frakto - Haidou Koula and Surrounding Peaks. Prefecture of Drama) and Gatzogiannis et. al. 1999 (Special Environmental Study of the Rodopi region. Project LIFE- NATURE, ARCTOS (Phase II)/ LIFE96 NAT/GR/003222) and has been approved by the 186837/3275/25.9.2006 decision of the General Secretariat for Environment of the H.M.E.P.P.P.W.]. Vol. A & B. Athens: pp 513.
  • B.P. PETROV, N. TZANKOV, H. STRIJBOSCH, G. POPGEORGIEV, V. BESHKOV. (2006). The herpetofauna (Amphibia and Reptilia) of the Western Rhodopes mountain (Bulgaria and Greece)
  • CHONDROPOULOS, B.P. (1986): A checklist of the Greek reptiles. I. The lizards. Amphibia-Reptilia, Volume 7, Number 3, 1986, pp. 217-235(19)
  • CHONDROPOULOS, B.P. (1989): A checklist of Greek reptiles. II. The snakes. Herpetozoa (Wien) 2 (1/2), 3-36.
  • ASIMAKOPOULOS B.( 1997a.) Aspects of the ecology of Rana graeca in Greece (Amphibia: Ranidae).- In: W. Bohme, W. Bischoff, T. Ziegler (eds.), Herpetologia Bonnensis, 11-19.
  • KONSTANTINOS SOTIROPOULOS & ANASTASIOS LEGAKIS & ROSA-MARIA POLYMENI. (1995). A review of the knowledge on the distribution of the genus Triturus (RAFINESQUE, 1815) in Greece, HERPETOZOA 8 (1/2) : 25 – 34 Wien
  • SOTIROPOULOS, K., ELEFTHERAKOS, K., DZUKIC, G., KALEZIC, M. L., LEGAKIS, A. & POLYMENI, R. M., (2007). ‘Phylogeny and Biogeography of the Alpine Newt Mesotriton alpestris (Salamandridae, Caudata), Inferred from mtDNA Sequences.’ Molecular Phylogenetics and Evolution, 45: 211-226.
  • ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΚΟΡΝΗΛΙΟΣ, ΠΕΤΡΟΣ ΛΥΜΠΕΡΑΚΗΣ, ΣΙΝΟΣ ΓΚΙΩΚΑΣ, ΣΤΕΛΛΑ ΦΡΑΓΓΕΔΑΚΗ-ΤΣΩΛΗ, ΒΑΣΙΛΗΣ ΧΟΝΔΡΟΠΟΥΛΟΣ. (2012). Συμβολή στη μελέτη της φυλογεωγραφίας στην Ανατολική Μεσόγειο : η περίπτωση του εδαφόβιου φιδιού Typhlops vermicularis Merrem, 1820
  • Strachinis, Ilias & Karagianni, Korina. (2019). No one ever noticed: First report of Zootoca vivipara (Lichtenstein, 1823) in Greece. Herpetology Notes. 12. 53-56.
 

Υπόμνημα για τους πίνακες των αμφίβιων ειδών και των ειδών ερπετοπανίδας

 

Κόκκινο Βιβλίο των Απειλούμενων Ζώων της Ελλάδας / IUCN Red List:

CR: Κρισίμως Κινδυνεύον

ΕΝ : Κινδυνεύον

VU: Τρωτό

ΝΤ: Σχεδόν Απειλούμενο

LC: Μειωμένου Ενδιαφέροντος

DD: Ανεπαρκώς γνωστό

ΝΕ: Μη αξιολογηθέν

Οδηγία 92/ 43/ΕΟΚ:

II : Παράρτημα II (Είδη των οποίων η διατήρηση επιβάλει τον καθορισμό ζωνών διατήρησης)

IV: Παράρτημα IV (Είδη που απαιτούν αυστηρή προστασία)

V: Παράρτημα V (Είδη των οποίων η σύλληψη στη φύση και η εκμετάλλευση υπόκεινται, ενδεχομένως, σε διαχειριστικά μέτρα)

Διεθνής Σύμβαση της Βέρνης (Νόμος 1335/1983):

II : Παράρτημα II (Είδη πανίδας υπό αυστηρή προστασία)

III : Παράρτημα III (Είδη πανίδας υπό προστασία)

Προεδρικό διάταγμα 67/1981:

+ : Προστατευτέα είδη